به گزارش خبرآنلاين دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی میزبان نشستی با موضوع بررسی شاخص‌های اقتصادی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با حضور صادق واعظ زاده عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و رئيس مركز الگوي اسلامي ايراني پيشرفت ، سه تن از اعضای هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی یعنی مسعود درخشان، دانشیار اقتصاد، عباس شاکری، استاد اقتصاد، حمید ناظمان، دانشیار اقتصاد و حسن ابطحی عضو هیئت علمی دانشکده مدیریت دانشگاه علامه طباطبایی بود.
در این نشست، مسعود درخشان گفت: به نظر من شاخص بیان کمی ارزش‌ها است و تا چیزی ارزش نداشته باشد،قابل اندازه‌گیری نیست.
وی افزود: اما ارزش چیست آن چیزی بیشتر ارزش دارد که یک نظام را بیشتر به هدف خود برساند، اگر نظامی بر اساس ارزش‌های الهی مانند اسلام یا مسیحیت بنا شده باشد ارزش‌ها در آن جامعه در جهت تبلور همان نگرش الهی خواهد بود.
درخشان افزود: لذا شاخص‌های موجود اقتصادی باید تغییر کند این است که گفته می‌شود شاخص‌های الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت باید تدوین شود، زیرا شاخص‌های موجود سرمایه‌داری بر مبنای دیدگاه الهی نیست.
درخشان در ادامه توضیح داد: سازمان های بین‌المللی شاخص‌هایی تحت عنوان شاخص توسعه انسانی(HDI) منتشر می‌کنند، اما سؤال این است که این شاخص‌ها چه ربطی به جامعه ما دارد، همان گونه که وقتی شاخص‌های اقتصادی می‌خواهند عملکرد اقتصاد ایران و روسیه را نشان دهند، این اقتصادها تعهد چندانی به مبانی اقتصاد سرمایه‌داری ندارند و چگونه می‌توان اینها را بر اساس شاخص های متداول اقتصاد سرمایه‌داری مقایسه کرد. بنابراین شاخص تولیدناخالص داخلی در ایران و آمریکا باید به نحو متفاوت عمل شود.
دانشیار اقتصاد تصریح کرد: بررسی شاخص تولید ناخالص داخلی در ایران و آمریکا قابل مقایسه نیست، اگر گفته شد ما 10 درصد رشد داشته‌ایم، باید بگوییم در چه رشته‌ای و برای چه رشد بود و اگر آن کشور 16 درصد رشد داشت در چه و برای چه بوده است.
درخشان افزود: تئوری‌های متعارف اقتصادی می‌گویند برای دسترسی به شاخص بالاتر تولید ناخالص ملی باید سرمایه‌گذاری کنید که این امر موتور رشد اقتصادی است، اما سؤال این است سرمایه‌گذاری داخلی یا خارجی باشد و آیا سرمایه‌گذاری داخلی را در ردیف سرمایه‌گذاری خارجی قرار دهیم.
وی یادآور شد: از حدود 50 سال قبل صدها میلیارد دلار به اقتصاد ایران تزریق شده است، اما آیا ما را به نفت وابسته کرده، بلکه وابستگی اقتصاد به نفت بیشتر شده و این به هیچ وجه به معنای رشد نیست، بلکه این عین فقر است.
درخشان خاطر نشان: الگوی مدنظر باید دو وجه اسلامی و ایرانی داشته باشد در بُعد ایرانی دیدیم که اقتصاد چه وضعی دارد و این مجموعه شاخص‌هایی است که با کپی‌برداری از سازمان‌های بین‌المللی به دست آمده و این شاخص‌ها گرچه برای خود آن کشورها شاخص رشد است اما برای ما شاخص فقر و نه رشد است.
دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی افزود: در بُعد اسلامی باید گفت ثمره همه چیز در احکام شرعی خلاصه می‌شود که در حوزه فقاهت وجود دارد و یک مورد را از آن می‌گویم که برشاخص‌سازی اسلامی می‌تواند کمک کند.
وی گفت: در اسلام سلطه کفار بر مسلمین به هر درجه رنگ و صورت قابل قبول نیست و این اتفاق همه فقها از صدر اسلام تاکنون است. حال سؤال می‌شود که آیا عضویت ایران در سازمان‌هایی مانند صندوق بین‌المللی پول و یا بانک جهانی یا اجرای دستورالعمل‌های صندوق برای سرمایه‌گذاری خارجی مصداقی از سلطه کفار بر مسلمین محسوب می‌شود یا خیر.
عباس شاکری، استاد اقتصاد کلان دانشگاه علامه طباطبایی نیز در این نشست با یادآوری این موضوع که بحث عدالت و اقتصاد از 31 سال قبل در اقتصاد ایران مطرح بوده است گفت: وقتی بحث مقایسه اقتصادها به میان می‌آید نیاز به شاخص قابل بررسی است. باید سطوح تحلیل از یکدیگر تمیز داد شود و الگوی پیشرفت مدنظر قرار گیرد و نظریه‌های مختلف و زیرساخت‌های آن در نظر گرفته شود.
شاکری افزود: اگر مراد ما از رشد اقتصادی رشد با کیفیت و مستمر است و رشد برای کشورهای پیشرفته یک ملاک است، اما اگر برای ما ملاک نباشد پس چه چیز می‌تواند ملاک باشد.
استاد دانشگاه علامه طباطبایی تاکید کرد: اگر در نقد شاخص حساب‌های ملی اقتصادی صحبت می‌کنیم، حال اگر مسائل زیست محیطی و توزیع درآمد در کشوری رعایت شود آیا می‌توان گفت آن کشور اسلامی است. بنابراین باید سطح تحلیل تغییر کند.
شاکری خاطر نشان کرد: لذا در سطح مباحث مقایسه‌ای باید به طور عمیق کار شود.
استاد دانشگاه علامه طباطبایی اظهار داشت: در برنامه‌های 5 ساله و اهداف کلی چشم‌انداز باید مدنظر قرار گیرد و در بند اول برنامه پنجم آورده شده است که الگوی نظری برنامه باید تا یک سال تدوین شود و خطوط اصلی و اجمالی آن یعنی الگوی اسلامی ایرانی باید ترسیم شود.
وی یادآور شد: الگو باید به لحاظ جایگاه وسیع‌تر از برنامه پنجم باشد وگرچه برنامه پنجم از سال بعد شروع می‌شود، اما برای تدوین الگوی اسلامی ایرانی باید تجارب سایر کشورها مدنظر قرار گیرد و در تدوین الگو هیچ عجله‌ای به کار نیاید.
واعظ زاده رئيس مركز الگوي اسلامي ايراني پيشرفت نیز در این نشست گفت: نقشه جامع پیشرفت کشور شامل مهمترین برنامه‌های کشور مثل اشتغال، درآمد، فرهنگ، آموزش و درمان است، لذا مراکز علمی با مشارکت در طراحی نقشه به مسائل اساسی جامعه نزدیک می‌شوند و در کنار پژوهش‌های پایه و کاربردی به پژوهش‌های راهبردی و مشارکت در سیاست‌‌گذاری کشور خواهند پرداخت که از ماموریت‌های ذاتی مراکز علمی است.
وی افزود: الگوی اساسی ایرانی پیشرفت یک نقشه جامع است و اصول برنامه‌های همه بخش‌ها را در بر می‌گیرد و لذا فرصتی است برای پرداختن به موضوعات چند رشته‌ای و بین رشته‌ای که رویکرد جدیدی در آموزش عالی و پژوهش به شمار می‌رود.
وی خاطر نشان کرد: نقشه جامع پیشرفت کشور باید زیربنای نظری مستحکمی داشته باشد، لذا نقد و ارزیابی نظریه‌های موجود برای توسعه جوامع و تلاش برای ابداع و ارائه نظریه‌های جدید پیشرفت از مهمترین نیازهای نقشه است که مراکز علمی و دانشمندان و نظریه‌پردازان می‌توانند از عهده آن برآیند.
وی درباره پسوند ایرانی در سند الگوی ایرانی اسلامی، بیان داشت: پسوند ایرانی بودن این نقشه مبتنی بر اسلامی بودن است اگرچه اسلام خود کامل است اما وقتی در یک مقطع زمانی معین به اجرا در می‌آید به طور طبیعی با ویژگی‌های آن بررسی می شود.
واعظ زاده با اشاره به امتزاج دو عنصر اسلامی و ایرانی پیشرفت ادامه داد: اسلامی بودن جامعیت نقشه را بیان می‌کند و هر دو مستلزم یکدیگرند. رفتارهای مبنی بر اعتقادها و ارزش‌ها در این عرصه به وجود می‌آید که می‌تواند تا پایان کار ادامه داشته باشد.
در ادامه این نشست دو شرکت کننده دیگر یعنی ناظمان و ابطحی به مباحثی همچون این که روش کنونی برنامه‌ریزی بودجه و الگوهای فعلی برنامه‌های توسعه پنج ساله نمی تواند ما را به پیشرفت مورد نظر الگوی اسلامی ایرانی برساند، اشاره كردند.
همچنین تاکید شد که در زمینه تدوین الگوهای متناسب با شرایط اسلامی ایرانی نباید عجله کرد و نباید انتظار داشت که برنامه پنجم و حتی برنامه ششم توسعه بر مبنای کامل این الگو تدوین شود. در نهایت نیز روش های کنونی تدریس علم اقتصاد در کشور نقد شد.
