اشکالات ساختاری و نهادی مانع رشد خانواده‌ها
از آنجا که شکل گیری اولین رگه‌های هویت ملی، عشق به وطن و تقید به ارزش‌های اجتماعی، ملی و دینی در خانواده صورت می گیرد، توجه به نهاد خانواده می‌تواند انسجام اجتماعی را در پی داشته باشد.
به گزارش دفتر ارتباطات مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، نشست فرصت‌ها و چالش‌های خانواده ایرانی اسلامی و راهکارهای تحول بر اساس سند الگو (میزگرد اندیشکده خانواده) از دیگر برنامه های نشستی سیزدهمین کنفرانس اسلامی ایرانی پیشرفت بود.
هیات رییسه این نشست را دکتر غلامعلی افروز، دکتر شکوه نوابی نژاد و دکتر سهیلا صادقی فسایی به عهده داشتند.
راهکارهای تاب آوری در برابر بحران‌ها
دکتر شکوه نوابی نژاد استاد دانشگاه خوارزمی و عضو اندیشکده خانواده مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، معنویت را به معنای نفس زندگی تعبیر کرد و گفت: معنویت روح زندگی و دارای فرایند فعال و انفعالی هر دو است. معنویت قابلیت و گرایشی است که در همه انسان‌ها ذاتی و ناهمانند است که فرد را به سمت دانش، منش، معنا و صلح، امید و تعالی سوق می دهد. معنویت شامل قابلیت فرد برای خلاقیت و رشد نظام ارزشی است.
وی با اشاره به تفاوت معنویت با مذهب توضیح داد: معنویت ارتباط شخصی فرد با جهان است و گرایش مذهبی ارتباط فرد با یک نهاد و جهان‌بینی دینی است. به عبارت دیگر معنویت نحوه برخورد فرد با جهان هستی است که نتیجه آن کاهش و یا پیشگیری از نومیدی، اندوه، اضطراب، احساس بی‌هدفی و سرگشتگی و پوچی است.
نوابی نژاد، با تاکید بر اینکه ما در دوران پر التهابی زندگی می‌کنیم و زندگی خانوادگی، فردی و اجتماعی ما دستخوش تغییر و دگرگونی است، اظهار کرد: در این دوران ناگوار ما شاهد بحران‌های ناگهانی و غیرمنتظره در زندگی هستیم و برای مقابله با این بحران‌ها چشم اندازه هایی چون کمک گرفتن از منابع معنوی، دینی، فرهنگی و اجتماعی برای تاب‌آوری بیشتر در برابر مسائل و مشکلات زندگی، تاکید بر روابط خانوادگی (پدر و مادر، همسر و فرزندان) در برابر فردیت، معنا بخشیدن به سختی‌ها و در نظر گرفتن بحران به عنوان یک چالش و موضوعیت دادن به بحران در برابر ما وجود دارد.
تحولات خانواده در ایران
خدابخش احمدی استاد مركز تحقيقات علوم رفتاري دانشگاه علوم پزشكي بقيه‌الله و عضو اندیشکده خانواده نیز با ارائه مقاله‌ای با عنوان " تحولات خانواده در ایران و جهان: چالش‌ها و فرصت‌ها" هدف از ارائه این مقاله را بررسی چالش‌ها و فرصت‌های پیش‌رو در این حوزه عنوان کرد و گفت: این مقاله پاسخی به سؤالات اساسی چون؛ آیا سیستم‌های خانواده رو به زوال است؟ آیا تحولات خانواده در گستره جهانی رخ می‌دهد؟ آیا می‌توان از نفوذ آسیب جهانی بر خانواده جامعه ما جلوگیری کرد؟ آیا گسترش پدیده‌های اجتماعی نوظهور می‌تواند الگوهای همبستگی بین نسلی را تغییر دهد؟ و چه فرصت‌هایی برای استحکام و پایداری خانواده در جامعه ما وجود دارد؟
چالش‌های مسیر ایجاد خانواده متعالی
حبیب‌اله مسعودی فرید متخصص پزشکی اجتماعی و عضو گروه سلامت اجتماعی فرهنگستان علوم پزشکی و عضو اندیشکده خانواده مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت سخنرانی خود را بر اساس مقاله خود با عنوان "خانواده متعالی و چالش‌های ساختاری و نهادی نظام حکمرانی" آغاز کرد و گفت: الزامات مورد نیاز برای نیل خانواده و حرکت به سمت تعالی، لزوماً در دستان خانواده به تنهایی نیست بلکه نقش حکمرانی و سیاست‌گذاران در این باره بسیار برجسته و قابل تأمل و جدی است.
وی با تاکید بر اینکه اشکالات ساختاری و نهادی می‌تواند مانع بزرگی در راه رشد و تکامل خانواده باشد، ادامه داد: عرصه‌های تأثیرگذار حکمرانی روی خانواده شامل جنبه‌های فرهنگی، اجتماعی، حمایتی، اقتصادی، سیاسی، رسانه‌ای و فناوری اطلاعات و فضای مجازی است. نقص در نهادهای متولی و مرتبط با خانواده، عدم تغییر به موقع و بروز رسانی ساختارهای مرتبط با خانواده، نبود نگاه سیستمی و کل‌نگر به خانواده از جنبه حکمرانی و عدم توجه سایر نهادهای حکمرانی به خانواده از قبیل نهاد تجارت، رسانه، آموزش، سلامت می‌شود.
مسعودی خاطر نشان کرد: در کنار چالش‌های حکمرانی فوق، مشکلات نهادی و کارکرد نهادهای متولی و مرتبط با خانواده نیز، بر چالش‌های موجود می‌افزاید. برخی از این چالش‌ها شامل مواردی چون ضعف معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری در ایفای نقش راهبری و هماهنگ کننده خود در سطح قوه مجریه است که سبب عدم انسجام سیاست‌ها و راهبردها و نبود نظارت و ارزشیابی کارآمد از برنامه‌های مربوط به خانواده می‌شود.
چالش‌های خانواده ایرانی
اکرم‌السادات سادات حسینی دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران و عضو اندیشکده خانواده مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت که در این نشست مقاله خود را با عنوان "خانواده ایرانی اسلامی و نظام سلامت و بهداشت: چالش‌های ساختاری، سیستمی و نهادی اجرای الگو در نظام سلامت" ارائه کرد، خانواده در فرهنگ اسلامی، ایرانی را محبوب‌ترین و عزیزترین نهاد بشری ،نزد خداوند، توصیف کرد و گفت: سلامت خانواده زیربنای ایجاد جامعه سالم است و نقش کاملاً منحصر به فردی در زندگی هر فرد دارد و وظیفه نظام سلامت حفظ و کمک به تداوم این نهاد ارزشمند است.
وی افزود: یافته‌های این مقاله نشان می‌دهد که ساختار خانواده در نظام سلامت به صورت تفکیک شده دیده شده است یعنی اجزای خانواده دارای برنامه جداگانه هستند و به صورت یک کل دیده نشده است.
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران ندیدن یکپارچگی خانواده را سبب غلبه دید فردگرایی برای ارائه خدمات به خانواده‌ها دانست و یادآور شد: نظام سلامت راهکاری برای در نظر گرفتن خانواده به عنوان یک کل در بستر جامعه در تکامل طبیعی یا بحران‌ها ندارد و خانواده عملاً در بحران‌ها هیچ حمایت اجتماعی و روان‌شناختی و مالی عمده‌ای ندارند. آنچه وجود دارد برنامه‌های متمرکز بر اجزا و افراد خانواده بدون توجه یا با حداقل توجه به نقش آنها در خانواده است.
تحولات خانواده
محمدحسین ساجدی‌نیا عضو هیئت علمی دانشگاه علوم و فنون هوایی، سرپرست دبیرخانه اندیشکده خانواده مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت نیز عنوان سخنرانی خود را " تحولات خانواده در ایران و جهان با نگاه عدالت آموزشی و نقش آن در وحدت و انسجام ملی معطوف به سند الگو " ارائه داد.
وی با بیان اینکه اولین رگه‌های هویت ملی، عشق به وطن و تقید به ارزش‌های اجتماعی، ملی و دینی در خانواده شکل می‌گیرد و پس از آن، دیگر نهادهای اجتماعی به ویژه آموزش و پرورش، موجبات ارتقا و اعتلای آن را فراهم می‌کنند، گفت: از چنین منظری، توجه به آموزش و پرورش رسمی و غیررسمی و ایجاد همسویی، هماهنگی و تعامل مستمر و پویا بین آموزش رسمی و غیررسمی، از اهمیت زیادی برخوردار است.
ساجدی نیا یادآور شد: مطالعات تطبیقی انجام شده بر کارکرد نظام‌های آموزشی کشورهای توسعه یافته نیز نشان می‌دهد که کشورهایی نظیر ژاپن که بر فرهنگ خانواده‌محوری و عدالت آموزشی تأکید دارند، از انسجام و هویت ملی بالاتری نسبت به سایر کشورها، برخوردار هستند.
در پایان نشست پس از پاسخ به سوالات و نظرات مطرح شده، آقای دکتر افروز جمع بندی نشست را که برداشتی از سخنان سخنرانان بود ارایه کرد.
