شصت و سومین نشست از سلسله نشست‌های تخصصی مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با موضوع پیشگیری از جرم در سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت برگزار شد.

آیت‌الله محسن فقیه حبیبی عضو اندیشکده فقه و حقوق اسلامی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و استاد درس خارج از فقه و اصول حوزه علمیه قم سخنران شصت و سومین نشست تخصصی در روز دوشنبه 30 اردیبهشت 1404 بود.

ایشان در ابتدای سخنان خود با ذکر اهمیت موضوع پیشگیری از جرم در اسناد بالادستی به دو رویکرد رفع جرم و دفع جرم برای مقابله با جرائم پرداختند.

و در ادامه به تبیین این دو رویکرد به شرح ذیل پرداخت.

در رویکرد رفعی به دنبال برطرف کردن جرم است و ناظر به علاج واقعه است اما در رویکرد دفع جرم، ناظر به پیشگیری از وقوع جرم است که از نظر فقهی هرکدام از این دو رویکرد بین علما و فقها دارای ادله و استدلال‌های خود هست.

ایشان با تبیین این مطلب که اصل و ضرورت مقابله با جرم روشن است و تردیدی در آن نیست، ایشان در اشاره به رویکرد اول بیان داشتند که رفع منکر واجب است و هرگاه اتفاق افتاد باید جلوی آن منکر را گرفت و مجرم را مجازات کرد و با وقوع آن جرم به آن رسیدگی می‌شود، در ادامه ایشان به تبیین رویکرد دفع جرم و پیشگیری از جرم نیز پرداختند. در رویکرد دوم که در اندیشه فقهای بزرگی چون حضرت امام خمینی (ره) مورد تبیین و بررسی قرار گرفته است لازم است که قبل از تحقق جرم جلوی آن گرفته شود و این یک وظیفه شرعی است و نباید منتظر محقق شدن جرمی بمانیم و بعد اقدام به رفع آن کنیم و دفع منکر واجب است. ایشان افزودند در این رویکرد ما ریشه های فساد را از بین می‌بریم و مبارزه سطحی با فساد صورت نمی‌گیرد، دفع منکر قبل از وقوع آن واجب است.

ایشان در ادامه به آیات و روایاتی در این زمینه هم استناد کردند از جمله آیه 15 سوره شریفه نساء که دفع منکر از این آیه اثبات می شود و همچنین آیه قصاص که دفع منکر و نه رفع منکر از آن استنباط می‌شود. آیت‌الله محسن فقیه حبیبی همچنین به ذکر روایتی از کتاب کافی(جلد 5 صفحه 214) برای استنباط دفع منکر و نه رفع آن استناد کردند.

در ادامه مباحث این نشست تخصصی دکتر ابوالقاسم نقیبی عضو اندیشکده فقه و حقوق اسلامی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و عضو هیات علمی دانشگاه شهید مطهری به تکمیل مباحث و ارائه نظر پرداختند؛ به نظر ایشان در اسناد بالادستی و از جمله قانون اساسی هم نظر به دفع منکر است، همچنین سیاست های کلی نظام نیز این رویکرد را ملحوظ دارد.

دکتر قادری عضو هیات علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران هم در نشست بعنوان ناقد جلسه به بررسی این رویکرد و ارائه نظرات خود پرداختند.

در پایان این نشست آیت‌الله محسن فقیه حبیبی عضو اندیشکده فقه و حقوق اسلامی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و استاد درس خارج از فقه و اصول حوزه علمیه قم پرسش‌های مطرح شده اعضای این نشست را پاسخ گفتند. گفتنی است نشست های تخصصی ( ادامه نشست های اندیشه‌ورزی) مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت سلسله نشست‌هایی است که بررسی مهمترین مسائل و موضوعات حوزه اجتماع، سیاست، فقه، اقتصاد و... با حضور صاحبنظران و اندیشمندان متخصص هر کدام از این حوزه ها می‌پردازد. دفتر انتشارات مرکز الگو نیز این مباحث و موضوعات را تحت عناوین اندیشه‌ورزی و تک نگاشت چاپ و در دسترس علاقه‌مندان قرار می‌دهد.